به گزارش نسیم قائن ، تب تند خشکسالی سالها است که در خراسان جنوبی تداوم داشته و هر ساله بر عطش چشمهها و قناتها می‌افزاید. موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی خراسان جنوبی به گونه‌ای است که درجه حرارت و تبخیر بالا و بارندگی و ریزش‌های جوی بسیار پایین، آن هم با پراکنش نامناسب و خصوصیات منحصر به فرد، منابع آبی استان را با بحران جدی روبه‌رو کرده است.
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدت جریان آب (برای نیروگاه‌های برق آبی) کاهش عمق آبهای سطحی و خاک مرطوب شود. خشکسالی جدی‌ترین معضل فیزیکی برای کشاورزی در همه جای دنیا است.
خشکسالی باعث خشک شدن چاه‌ها و قنات‌های استان خراسان جنوبی شده است و مردم در روستاها به دلیل کمبود آب و نداشتن علوفه برای دامها امیدی برای زندگی کردن در روستاها ندارند و به شهرها و حاشیه نشینی روی می‌آورند که نتیجه آن خالی شدن روستاها و به تبع آن باعث مهاجرت از مرزها به سمت مراکز استان‌ها می‌شود که در دراز مدت از نظر امنیت مشکلی جدی خواهد بود.
وجود ۱۹ دشت ممنوعه در خراسان جنوبی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در این باره به خبرنگار تسنیم در بیرجند گفت: در حال حاضر در خراسان جنوبی ۴۰ دشت وجود دارد که از این تعداد ۱۹ دشت ممنوعه است.
حسین امامی با اشاره به تعداد دشت‌های ممنوعه بحرانی افزود: از این تعداد ۲ دشت سرایان و دشت سده ممنوعه بحرانی هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی بیان کرد: تعداد ۱۹ دشت آزاد نیز در استان وجود دارد که در کویر است و دور از دسترس است و کیفیت آب زیادی ندارد.
امامی از وجود ۶ هزار و ۲۵۲ رشته قنات در استان خبر داد و تصریح کرد: همچنین ۳ هزار و ۲۹۹ حلقه چاه نیز در خراسان جنوبی وجود دارد.
وی با اشاره به وجود ۲ هزار و ۱۸۹ دهنه چشمه در استان خاطرنشان کرد: میزان آبدهی قناتها، چاه‌ها، و چشمهها ۸۹۷ میلیون متر مکعب بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی یادآور شد: در حال حاضر این میزان آبدهی در اثر خشکسالی‌های پی‌در‌پی ۵۰ تا ۶۰ درصد خشک شده است.
۱۹۴ روستا در خراسان جنوبی با بحران آب روبه‌رو است
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با تسنیم گفت: کمبود بارندگی در استان سبب خشکسالی‌های پی‌در‌پی شده و روستاهای استان با کمبود آب مواجه هستند و برخی روستاها نیز دچار بحران آبی هستند.
علی‌اکبر بسکابادی با بیان اینکه در حال حاضر ۹۰۷ روستای بیش از ۲۰ خانوار در استان وجود دارد بیان کرد: از این تعداد ۵۳۸ روستا مشکل آب دارند.
وی با اشاره به اینکه در خراسان‌جنوبی ۱۷۵ روستا با تنش آبی روبه‌رو است خاطرنشان کرد: همچنین ۱۹۴ روستا نیز در بحران آب به سر می‌برند.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی گفت: در این راستا در مهرماه امسال تعداد ۴۱۴ روستا با تانکر آبرسانی شدند که ۱۵ هزار و ۵۱۵ خانوار از آن بهره‌مند شدند که این تعداد ۵۵ هزار و ۹۸۸ نفر را شامل می‌شود.
بسکابادی تعداد سرویس‌های آب حمل شده به این روستاها را ۲ هزار و ۴۷۳ سرویس آب عنوان کرد و افزود: در مجموع بالاترین سطح آب حمل شده به روستاهای استان در تیرماه امسال به ۴۷۲ روستا بوده است.
وی با بیان اینکه سرانه حمل آب در روستاهای با تنش آبی به ازای هر نفر در روز ۱۵ لیتر است یادآور شد: در روستاهایی که مشکل آب ندارند نیز روزانه ۱۲۰ لیتر آب حمل می‌شود.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی خراسان جنوبی افزود: در این راستا برنامه این است که روستاهایی که با تنش آب و بحران آب روبه‌رو هستند کاهش دهیم و روش این کار احداث مجتمع‌های آبرسانی است.
بسکابادی با اشاره به اعتبارات تخصیص داده شده به بخش آبرسانی تصریح کرد: امسال میزان اعتبار از محل صندوق ذخیره ارزی ۳۸ میلیارد تومان بوده است که کل آن تخصیص داده شده است.
وی اظهار داشت: همچنین از محل تملک دارایی نیز مبلغ ۲۷۰ میلیارد تومان داریم که این نیز در حال مبادله موافقت نامه است.
کاهش ۹۰ درصدی بارندگی در خراسان جنوبی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی از کاهش ۹۰ درصدی بارندگی در استان در سال زراعی امسال خبر داد و بیان کرد: خشکسالی در استان به مرحله حاد رسیده است.
ابوالحسن میرجلیلی با اشاره به اینکه از ابتدای مهرماه امسال تاکنون نسبت به سال گذشته با کاهش بارندگی روبه‌رو بودیم گفت: اگر امسال وضعیت به همین صورت باشد خراسان جنوبی وارد هجدهمین سال خشکسالی می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به خشکسالی‌های ۱۷ ساله تمامی پوشش گیاهی استان در کوهپایه‌ها، دشت‌ها، مراتع و کوهستان‌ها از بین رفته است و این امر باعث کاهش نفوذپذیری خاک شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی گفت: در این راستا در استان خراسان جنوبی حتی یک بارندگی کم در حد یک میلی‌متر نیز سبب بروز روان آب می‌شود و اگر بارندگی نرمال نیز باشد سبب وقوع سیلاب می‌شود.
نابودی ۵ درصد جنگل‌های طبیعی خراسان جنوبی بر اثر خشکسالی
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: ۵ درصد از جنگل‌های طبیعی خراسان جنوبی در اثر خشکسالی اخیراً از بین رفته است.
حبیب‌الله شریفی با بیان اینکه خشکسالی پدیده تقریباً غالب در اقلیم استان است گرچه بسیاری به اشتباه آن را واقعه‌ای تصادفی و نادر می‌پندارند افزود: این پدیده تقریباً در تمامی مناطق اقلیمی رخ می‌دهد، هر چند مشخصات آن از یک منطقه به منطقه دیگر کاملاً تفاوت می‌کند. خراسان جنوبی با مساحتی بیش از ۱۵ میلیون هکتار در شرق کشور واقع شده و حدود ۱۱ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی تصریح کرد: حدود ۹۶٫۵ درصد کل مساحت استان معادل ۱۴ میلیون و ۵۱۳ هزار و ۳۶۹ هکتار را عرصه‌های طبیعی در بر می‌گیرد که از این سطح ۱٫۳۷ درصد را عرصه‌های بیابانی، ۵۲ درصد مراتع کم تراکم بیابانی، ۶٫۵ درصد را مراتع خوب و متوسط و ۴٫۴ درصد را عرصه‌های جنگلی تشکیل می‌دهد. با توجه به شرایط اقلیمی استان و خشکسالی‌های پی در پی در سال جاری حدود ۴۴ درصد میزان علوفه تولیدی مراتع استان کاهش یافته است.
وی یادآور شد: در این شرایط عرصه‌های طبیعی استان جوابگوی نیاز غذایی جمعیت دامی حدود ۸۹ هزار و ۴۷۵ واحد دامی به مدت ۱۰ ماه از سال خواهد بود که با توجه به تعداد دام موجود در استان که معادل ۲٫۲ میلیون واحد دامی متکی به مرتع است در شرایط خشکسالی حدود ۳٫۱ میلیون واحد دامی مازاد بر ظرفیت مراتع در استان موجود است.
مدیرکل منابع‌طبیعی خراسان‌جنوبی مساحت جنگل‌های استان را بالغ بر ۶۰۰ هزار هکتار عنوان کرد و بیان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که حداقل ۵ درصد جنگل‌های طبیعی استان در اثر خشکسالی‌های اخیر از بین رفته‌اند در صورتی که فقط هزینه‌های احیاء و نگهداری تا استقرار کامل گیاهی محاسبه شود و هزینه احیاء جنگل‌های منطقه نیز با حداقل برآورد ۱۰ میلیون ریال در نظر گرفته شود بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال خسارت بر جنگل‌های استان وارد شده است.
شریفی یادآور شد: همچنین برابر بازدیدهای به عمل آمده حداقل ۳۰ درصد گونه‌های جنگلی استان در این رویشگاه‌ها دچار سرخشکیدگی شده‌اند که بالغ بر ۱۸۰ میلیارد ریال خسارت به جنگل‌های استان وارد شده است.
وی با اشاره به اینکه خشکسالی سبب کمبود آب برای برخی فعالیت‌ها و اقدامات مرتبط با محیط زیست می‌شود خاطرنشان کرد: انسان با اقداماتی که انجام می‌دهد باعث تشدید اثرات خشکسالی می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی افزود: هرگونه تغییر و تحول بر اوضاع منابع طبیعی و مراتع به سرعت بر روند زندگی انسان تأثیر می‌گذارد و موجبات فقر و رنج و یا رفاه و آسایش آنان را فراهم می‌کند. ترسالی‌های موقت در طول دوره‌های خشکسالی زیاد نمی‌تواند اوضاع عرصه‌های طبیعی را به سمت بهبودی پیش ببرد.
گزارش از فاطمه واعظی‌نسب
تسنیم/
